๒. อรณธรรมที่เป็นอนาคตารัมมณธรรม เป็นปัจจัย
แก่อรณธรรมที่เป็นอนาคตารัมมณธรรม ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย
๓. อรณธรรมที่เป็นปัจจุปปันนารัมมณธรรม เป็น
ปัจจัยแก่อรณธรรมที่เป็นปัจจุปปันนารัมมณธรรม ด้วยอำนาจของ
เหตุปัจจัย
๒. อารัมมณปัจจัย
[๙๔๙] ๑. อรณธรรมที่เป็นอตีตารัมมณธรรม เป็นปัจจัยแก่
อรณธรรมที่เป็นอตีตารัมมณธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย
ฯลฯ
การนับจำนวนวาระในอนุโลม
[๙๕๐] ในเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ ในอารัมมณปัจจัย มี ๙ วาระ
ฯลฯ ในอวิคตปัจจัย มี ๓ วาระ.
แม้ปัญหาวาระในกุสลติกะฉันใด พึงให้พิสดารฉันนั้น.
อตีตารัมมณติกสรณทุกะ จบ

อัชฌัตตติกสรณทุกะ
(๒๐. อัชฌัตตติกะ ๑๐๐. สรณทุกะ)
สรณบทปฏิจจวาระ
อนุโลมนัย
๑. เหตุปัจจัย
[๙๕๑] ๑. สรณธรรมที่เป็นอัชฌัตตธรรม อาศัยสรณธรรม
ที่เป็นอัชฌัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
๒. สรณธรรมที่เป็นพหิทธาธรรม อาศัยสรณธรรม
ที่เป็นพหิทธาธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
การนับจำนวนวาระในอนุโลม
[๙๕๒] ในเหตุปัจจัย มี ๒ วาระ ฯลฯ ในอวิคตปัจจัย มี ๒ วาระ.
สหชาตวาระก็ดี ฯลฯ ปัญหาวาระก็ดี พึงให้พิสดารทุกปัจจัย.
อรณบทปฏิจจวาระ
อนุโลมนัย
๑. เหตุปัจจัย
[๙๘๓] ๑. อรณธรรมที่เป็นอัชฌัตตธรรม อาศัยอรณธรรม
ที่เป็นอัชฌัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

๒. อรณธรรมที่เป็นพหิทธาธรรม อาศัยอรณธรรม
ที่เป็นพหิทธาธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
การนับจำนวนวาระในอนุโลม
[๙๕๔] ในเหตุปัจจัย มี ๒ วาระ ฯลฯ ในอวิคตปัจจัย มี ๒ วาระ.
สหชาตวาระก็ดี ฯลฯ ปัญหาวาระก็ดี พึงให้พิสดารทุกปัจจัย.
อัชฌัตตติกสรณทุกะ จบ

อัชฌัตตารัมมณติกสรณทุกะ
(๒๑. อัชฌัตตารัมมณติกะ ๑๐๐. สรณทุกะ)
สรณบทปฏิจจวาระ
อนุโลมนัย
๑. เหตุปัจจัย
[๙๕๕] ๑. สรณธรรมที่เป็นอัชฌัตตารัมมณธรรม อาศัย
สรณธรรมที่เป็นอัชฌัตตารัมมณธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
๒. สรณธรรมที่เป็นพหิทธารัมมณธรรม อาศัยสรณ-
ธรรมที่เป็นพหิทธารัมมณธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
การนับจำนวนวาระในอนุโลม
[๙๕๖] ในเหตุปัจจัย มี ๒ วาระ ฯลฯ ในอวิคตปัจจัย มี ๒ วาระ.
สหชาตวาระก็ดี ฯลฯ ปัญหาวาระก็ดี พึงให้พิสดารทุกปัจจัย.
อรณบทปฏิจจวาระ
อนุโลมนัย
๑. เหตุปัจจัย
[๙๕๗] ๑. อรณธรรมที่เป็นอัชฌัตตารัมมณธรรม อาศัยอรณ-
ธรรมที่เป็นอัชฌัตตารัมมณธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

๒. อรณธรรมที่เป็นพหิทธารัมมณธรรม อาศัยอรณ-
ธรรมที่เป็นพหิทธารัมมณธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
การนับจำนวนวาระในอนุโลม
[๙๕๘] ในเหตุปัจจัย มี ๒ วาระ ฯลฯ ในอวิคตปัจจัย มี ๒ วาระ.
สหชาตวาระก็ดี ฯลฯ ปัญหาวาระก็ดี พึงให้พิสดารทุกปัจจัย.
อัชฌัตตารัมมณติกสรณทุกะ จบ

สนิทัสสนติกสรณทุกะ
(๒๒. สนิทัสสนติกะ ๑๐๐. สรณทุกะ)
สรณบทปฏิจจวาระ
อนุโลมนัย
๑. เหตุปัจจัย
[๙๕๙] ๑. สรณธรรมที่เป็นอนิทัสสนอัปปฏิฆธรรม อาศัย
สรณธรรมที่เป็นอนิทัสสนอัปปฏิฆธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
มี ๗ วาระ.
๒. อารัมมณปัจจัย
[๙๖๐] ๒. อรณธรรมที่เป็นอนิทัสสนอัปปฏิฆธรรม อาศัย
อรณธรรมที่เป็นอนิทัสสนอัปปฏิฆธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
มี ๗ วาระ.
การนับจำนวนวาระในอนุโลม
[๙๖๑] ในเหตุปัจจัย มี ๒๑ วาระ ฯลฯ ในอวิคตปัจจัย ๒๑ วาระ.
สหชาตวาระก็ดี ฯลฯ สัมปยุตตวาระก็ดี เหมือนกับปฏิจจวาระ.

อรณบทปัญหาวาระ
อนุโลมนัย
๑. เหตุปัจจัย
[๙๖๒] ๑. อรณธรรมที่เป็นอนิทัสสนอัปปฏิฆธรรม เป็น
ปัจจัยแก่อรณธรรมที่เป็นอนิทัสสนอัปปฏิฆธรรม ด้วยอำนาจของเหตุ
ปัจจัย ฯลฯ
การนับจำนวนวาระในอนุโลม
[๙๖๓] ในเหตุปัจจัย มี ๗ วาระ ในอารัมมณปัจจัย มี ๓ วาระ
ฯลฯ ในอวิคตปัจจัย มี ๒๕ วาระ.
แม้ปัญหาวาระในกุสลติกะฉันใด พึงให้พิสดารฉันนั้น.
สนิทัสสนติกสรณทุกะ จบ
อนุโลมติกทุกปัฏฐาน จบ

อรรถกถาติกทุกปัฏฐาน
แม้ใน ติกทุกปัฏฐาน พระผู้มีพระภาคเจ้าก็ทรงทำเทศนาด้วยอำนาจ
การยกเพียงปัญหาขึ้นเท่านั้นว่า กุสลํ เหตุํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ กุสโล เหตุ
ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา.
ใน ทุกติกปัฏฐาน นั้น ทรงประกอบกุศลบทกับเหตุทุกะในหน
หลังแล้ว แต่งเทศนาโดยย่อในวาระทั้งปวง ด้วยอำนาจปัจจัยทั้งหมดฉันใด
ในติกทุกปัฏฐาน นี้ก็ฉันนั้น ทรงประกอบเหตุบทกับกุสลติกะ แล้วแต่ง
เทศนาโดยย่อในวาระทั้งปวง ด้วยอำนาจปัจจัยทั้งหมด. อนึ่ง ทรงประกอบ
นเหตุบท กับ กุสลติกะ ทำ กุสลติกเหตุทุกะ ให้จบลง เหมือนอย่าง
ทรงประกอบเหตุบทฉะนั้น.
ต่อจากนั้นทรงแสดง ติกทุกะ ๒๑ มี เวทนาติกเหตุทุกะ เป็นต้น
โดยนัยเป็นต้นว่า สุขาย เวทนาย สมฺปยุตฺตํ เหตุํ ธมฺมํ แล้วทรงประกอบ
เหตุทุกะกับติกะ ๒๒ อย่างนี้แล้ว ทรงประกอบทุกะทั้งหมดด้วยอำนาจที่จะมีได้
มีสเหตุทุกะเป็นต้น มีสรณทุกะเป็นที่สุด กับติกะเหล่านั้นเองอีก แม้ในอธิการ
นี้บทใด ๆ ประกอบกันไม่ได้ บทนั้น ๆ ทรงปฏิเสธไว้ในบาลีนั่นแล. พระ-
ผู้มีพระภาคเจ้าทรงถือเอาทุกะ ๑๐๐ ผนวกเข้าในติกะ ๒๒ แล้วแสดงปัฏฐาน
ชื่อว่า ติกทุกปัฏฐาน. แม้ใน ติกทุกปัฏฐาน นั้น ทรงย่อบาลีไว้ด้วยนัย
ใด ๆ นัยนั้น ๆ ผู้ศึกษาพึงทราบโดยพิสดาร แล.
อรรถกถาติกทุกปัฏฐาน จบ

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน
อนุโลมติกติกปัฏฐาน
กุสลติกเวทนาติกะ
(๑. กุสลติกะ ๑. เวทนาติกะ)
สุขายเวทนายสัมปยุตตบทปฏิจจวาระ
อนุโลมนัย
๑. เหตุปัจจัย
[๑] ๑. สุขายเวทนายสัมปยุตตธรรมที่เป็นกุศล อาศัยสุขาย-
เวทนายสัมปยุตตธรรมที่เป็นกุศล เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
๒. สุขายเวทนายสัมปยุตตธรรมที่เป็นอกุศล อาศัย
สุขายเวทนายสัมปยุตตธรรมที่เป็นอกุศล เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
๓. สุขายเวทนายสัมปยุตตธรรมที่เป็นอัพยากตะ อาศัย
สุขายเวทนายสัมปยุตตธรรมที่เป็นอัพยากตะ เกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย
การนับจำนวนวาระในอนุโลม
[๒] ในเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ ในอารัมมณปัจจัย มี ๓ วาระ ฯลฯ
ในอวิคตปัจจัย มี ๓ วาระ.
สหชาตวาระก็ดี ฯลฯ สัมปยุตตวาระก็ดี เหมือนกับปฏิจจวาระ.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน
อนุโลมติกติกปัฏฐาน
กุสลติกเวทนาติกะ
(๑. กุสลติกะ ๑. เวทนาติกะ)
สุขายเวทนายสัมปยุตตบทปฏิจจวาระ
อนุโลมนัย
๑. เหตุปัจจัย
[๑] ๑. สุขายเวทนายสัมปยุตตธรรมที่เป็นกุศล อาศัยสุขาย-
เวทนายสัมปยุตตธรรมที่เป็นกุศล เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
๒. สุขายเวทนายสัมปยุตตธรรมที่เป็นอกุศล อาศัย
สุขายเวทนายสัมปยุตตธรรมที่เป็นอกุศล เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
๓. สุขายเวทนายสัมปยุตตธรรมที่เป็นอัพยากตะ อาศัย
สุขายเวทนายสัมปยุตตธรรมที่เป็นอัพยากตะ เกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย
การนับจำนวนวาระในอนุโลม
[๒] ในเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ ในอารัมมณปัจจัย มี ๓ วาระ ฯลฯ
ในอวิคตปัจจัย มี ๓ วาระ.
สหชาตวาระก็ดี ฯลฯ สัมปยุตตวาระก็ดี เหมือนกับปฏิจจวาระ.