๒. นเหตุธรรมที่เป็นสัมมัตตนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่
นเหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย
๓. นเหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่นเหตุ-
ธรรมที่เป็นอนิยตธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย
๔. นเหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่นเหตุ-
ธรรมที่เป็นมิจฉัตตนิยตธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย
๕. นเหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่นเหตุ-
ธรรมที่เป็นสัมมัตตนิยตธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย
๒. อธิปติปัจจัย
[๓๔๒] ๑. นเหตุธรรมที่เป็นมิจฉัตตนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่
นเหตุธรรมที่เป็นมิจฉัตตนิยตธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย
มี ๓ วาระ.
๔. นเหตุธรรมที่เป็นสัมมัตตนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่
นเหตุธรรมที่เป็นสัมมัตตนิยตธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย
๕. นเหตุธรรมที่เป็นสัมมัตตนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่
นเหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย มี ๓ วาระ
๖. นเหตุธรรมที่เป็นสัมมัตตนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่
นเหตุธรรมที่เป็นสัมมัตตนิยตธรรม และนเหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม
ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย
๗. นเหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่นเหตุ-
ธรรมที่เป็นอนิยตธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย

๘. นเหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่นเหตุ-
ธรรมที่เป็นสัมมัตตนิยตธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย
๓. อนันตรปัจจัย
[๓๔๓] ๑. นเหตุธรรมที่เป็นมิจฉัตตนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่
นเหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย
๒. นเหตุธรรมที่เป็นสัมมัตตนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่
นเหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย
๓. นเหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่นเหตุ-
ธรรมที่เป็นอนิยตธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย
๔. นเหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่นเหตุ-
ธรรมที่เป็นมิจฉัตตนิยตธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย
๕. นเหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่นเหตุ-
ธรรมที่เป็นสัมมัตตนิยตธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย
การนับจำนวนวาระในอนุโลม
[๓๔๔] ในอารัมมณปัจจัย มี ๕ วาระ ในอธิปติปัจจัย มี ๘ วาระ
ในอนันตรปัจจย มี ๕ วาระ ในสมนันตรปัจจัย มี ๕ วาระ ในสหชาตปัจจัย
มี ๙ วาระ ในอัญญมัญญปัจจัย มี ๓ วาระ ในนิสสยปัจจัย มี ๑๓ วาระ
ในอุปนิสสยปัจจัย มี ๗ วาระ ฯลฯ ในอวิคตปัจจัย มี ๑๓ วาระ.

ปัจจนียนัย
การนับจำนวนวาระในปัจจนียะ
[๓๔๕] ในนเหตุปัจจัย มี ๑๓ วาระ ในนอารัมมณปัจจัย มี ๑๓ วาระ
ในนอธิปติปัจจัย มี ๑๓ วาระ ฯลฯ
อนุโลมปัจจนียนัย
[๓๔๖] เพราะอารัมมณปัจจัย ในนเหตุปัจจัย มี ๕ วาระ... ฯลฯ
ปัจจนียานุโลมนัย
[๓๔๗] เพราะนเหตุปัจจัย ในอารัมมณปัจจัย มี ๕ วาระ... ฯลฯ
แม้ปัญหาวาระในกุสลติกะฉันใด พึงให้พิสดารฉันนั้น.
มิจฉัตตติกเหตุทุกะ จบ

มัคคารัมมณติกเหตุทุกะ
(๑๖. มัคคารัมมณติกะ ๑. เหตุทุกะ)
เหตุบทปฏิจจวาระ
อนุโลมนัย
๑. เหตุปัจจัย
[๓๔๘] ๑. เหตุธรรมที่เป็นมัคครัมมณธรรม อาศัยเหตุธรรม
ที่เป็นมัคคารัมมณธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ.
๔. เหตุธรรมที่เป็นมัคคเหตุธรรม อาศัยเหตุธรรม
ที่เป็นมัคคเหตุกธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ.
๗. เหตุธรรมที่เป็นมัคคาธิปติธรรม อาศัยเหตุธรรม
ที่เป็นมัคคาธิปติธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๕ วาระ.
๑๒. เหตุธรรมที่เป็นมัคคารัมมณธรรม อาศัยเหตุ-
ธรรมที่เป็นมัคคารัมมณธรรม และเหตุธรรมที่เป็นมัคคาธิปติธรรม
เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ.
๑๕. เหตุธรรมที่เป็นมัคคเหตุกธรรม อาศัยเหตุธรรม
ที่เป็นมัคคเหตุกธรรม และเหตุธรรมที่เป็นมัคคาธิปติธรรม เกิดขึ้น
เพราะเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ.
การนับจำนวนวาระในอนุโลม
[๓๔๙] ในเหตุปัจจัย มี ๗ วาระ ฯลฯ ในอวิคตปัจจัย มี ๑๗ วาระ.

ปัจจนียนัย
การนับจำนวนวาระในปัจจนียะ
[๓๕๐] ในนอธิปติปัจจัย มี ๗ วาระ ในนปุเรชาตปัจจัย มี ๑๗
วาระ ในนอาเสวนปัจจัย มี ๙ วาระ ในนวิปากปัจจัย มี ๑๗ วาระ ในน
วิปปยุตตปัจจัย มี ๑๗ วาระ.
สหชาตวาระก็ดี ฯลฯ สัมปยุตตวาระก็ดี เหมือนกับปฏิจจวาระ
เหตุบทปัญหาวาระ
อนุโลมนัย
๑. เหตุปัจจัย
[๓๕๑] ๑. เหตุธรรมที่เป็นมัคคารัมมณธรรม เป็นปัจจัยแก่
เหตุธรรมที่เป็นมัคคารัมมณธรรม ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ
(วาระที่ ๑-๒-๓)
๔. เหตุธรรมที่เป็นมัคคเหตุกธรรม เป็นปัจจัยแก่
เหตุธรรมที่เป็นมัคคเหตุกธรรม ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ
(วาระที่ ๔-๕-๖)
๗. เหตุธรรมที่เป็นมัคคาธิปติธรรม เป็นปัจจัยแก่
เหตุธรรมที่เป็นมัคคาธิปติธรรม ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย มี ๕ วาระ
(วาระที่ ๗-๑๑)

๑๒. เหตุธรรมที่เป็นมัคคารัมมณธรรม และเหตุธรรม
ที่เป็นมัคคาธิปติธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุธรรมที่เป็นมัคคารัมมณธรรม
ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ (วาระที่ ๑๒-๑๔)
๑๕. เหตุธรรมที่เป็นมัคคเหตุกธรรม และเหตุธรรม
ที่เป็นมัคคาธิปติธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุธรรมที่เป็นมัคคเหตุกธรรม
ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ (วาระที่ ๑๕-๑๗)
๒. อารัมมณปัจจัย
[๓๕๒] ๑. เหตุธรรมที่เป็นมัคคเหตุกธรรม เป็นปัจจัยแก่
เหตุธรรมที่เป็นมัคคารัมมณธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย
๒. เหตุธรรมที่เป็นมัคคเหตุกธรรม เป็นปัจจัยแก่
เหตุธรรมที่เป็นมัคคาธิปติธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย
๓. เหตุธรรมที่เป็นมัคคเหตุกธรรม เป็นปัจจัยแก่
เหตุธรรมที่เป็นมัคคารัมมณธรรม และเหตุธรรมที่เป็นมัคคาธิปติ-
ธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย
๔. เหตุธรรมที่เป็นมัคคาธิปติธรรม เป็นปัจจัยแก่
เหตุธรรมที่เป็นมัคคาธิปติธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย
มี ๓ วาระ.
๗. เหตุธรรมที่เป็นมัคคเหตุกธรรม และเหตุธรรม
ที่เป็นมัคคาธิปติธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุธรรมที่เป็นมัคคารัมมณธรรม
ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย มี ๓ วาระ.

๓. อธิปติปัจจัย
[๓๕๓] ๑. เหตุธรรมที่เป็นมัคคารัมมณธรรม เป็นปัจจัยแก่
เหตุธรรมที่เป็นมัคคารัมมณธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย
มี ๓ วาระ.
๔. เหตุธรรมที่เป็นมัคคเหตุกธรรม เป็นปัจจัยแก่
เหตุธรรมที่เป็นมัคคเหตุกธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย มี ๕ วาระ.
๙. เหตุธรรมที่เป็นมัคคาธิปติธรรม เป็นปัจจัยแก่
เหตุธรรมที่เป็นมัคคาธิปติธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย มี ๕ วาระ.
๑๔. เหตุธรรมที่เป็นมัคคารัมมณธรรม และเหตุธรรม
ที่เป็นมัคคาธิปติธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุธรรมที่เป็นมัคคารัมมณธรรม
ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย มี ๓ วาระ.
๑๗. เหตุธรรมที่เป็นมัคคเหตุกธรรม และเหตุธรรม
ที่เป็นมัคคาธิปติธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุธรรมที่เป็นมัคคารัมมณธรรม
ด้วยอำนาจของธิปติปัจจัย มี ๕ วาระ.
๔. อนันตรปัจจัย
[๓๕๔] ๑. เหตุธรรมที่เป็นมัคคารัมมณธรรม เป็นปัจจัยแก่
เหตุธรรมที่เป็นมัคคารัมมณธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย
มี ๓ วาระ (วาระที่ ๑-๒-๓)
๔. เหตุธรรมที่เป็นมัคคาธิปติธรรม เป็นปัจจัยแก่
เหตุธรรมที่เป็นมัคคาธิปติธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย
มี ๓ วาระ (วาระที่ ๔-๕-๖)

๗. เหตุธรรมที่เป็นมัคครัมมณธรรม และเหตุธรรม
ที่เป็นมัคคาธิปติธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุธรรมที่เป็นมัคคารัมมณธรรม
ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย มี ๓ วาระ (วาระที่ ๗-๘-๙)
การนับจำนวนวาระในอนุโลม
[๓๕๕] ในเหตุปัจจัย มี ๗ วาระ ในอารัมมณปัจจัย มี ๙ วาระ
ในอธิปติปัจจัย มี ๒๑ วาระ ในอนันตรปัจจัย มี ๙ วาระ ในสมนันตรปัจจัย
มี ๙ วาระ ในสหชาตปัจจัย มี ๗ วาระ ในอัญญมัญญปัจจัย มี ๑๗ วาระ.
ในนิสสยปัจจัย มี ๑๗ วาระ ในอุปนิสสยปัจจัย มี ๒๑ วาระ ฯลฯ ใน
อวิคตปัจจัย มี ๑๗ วาระ.
ปัจจนียนัย
การนับจำนวนวาระในปัจจนียะ
[๓๕๖] ในนเหตุปัจจัย มี ๒๑ วาระ ในนอารัมมณปัจจัย มี ๑๗ วาระ
อนุโลมปัจจนียนัย
[๓๕๗] เพราะเหตุปัจจัย ในนอารัมมณปัจจัย มี ๑๗ วาระ... ฯลฯ

ปัจจนียานุโลมนัย
[๓๕๘] เพราะนเหตุปัจจัย ในอารัมมณปัจจัย มี ๙ วาระ... ฯลฯ
แม้ปัญหาวาระในกุสลติกะฉันใด พึงให้พิสดารฉันนั้น.
นเหตุบทปฏิจจวาระ
อนุโลมนัย
๑. เหตุปัจจัย
[๓๕๙] ๑. นเหตุธรรมที่เป็นมัคคารัมมณธรรม อาศัยนเหตุ-
ธรรมที่เป็นมัคคารัมมณธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
๒. นเหตุธรรมที่เป็นมัคคาธิปติธรรม อาศัยนเหตุ-
ธรรมที่เป็นมัคคารัมมณธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
๓. นเหตุธรรมที่เป็นมัคคารัมมณธรรม และนเหตุ-
ธรรมที่เป็นมัคคาธิปติธรรม อาศัยนเหตุธรรมที่เป็นมัคคารัมมณธรรม
เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ.
๖. นเหตุธรรมที่เป็นมัคคเหตุกธรรม อาศัยนเหตุ-
ธรรมที่เป็นมัคคเหตุกธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
๗. นเหตุธรรมที่เป็นมัคคาธิปติธรรม อาศัยนเหตุ-
ธรรมที่เป็นมัคคเหตุกธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

๘. นเหตุธรรมที่เป็นมัคคเหตุกธรรม และนเหตุธรรม
ที่เป็นมัคคาธิปติธรรม อาศัยนเหตุธรรมที่เป็นมัคคเหตุกธรรม เกิด
ขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ.
๑๑. นเหตุธรรมที่เป็นมัคคาธิปติธรรม อาศัยนเหตุ-
ธรรมที่เป็นมัคคาธิปติธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
๑๒. นเหตุธรรมที่เป็นมัคคารัมมณธรรม อาศัยนเหตุ-
ธรรมที่เป็นมัคคาธิปติธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
๑๓. นเหตุธรรมที่เป็นมัคคเหตุกธรรม อาศัยนเหตุ-
ธรรมที่เป็นมัคคาธิปติธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
๑๔. นเหตุธรรมที่เป็นมัคคารัมมณธรรม และนเหตุ -
ธรรมที่เป็นมัคคาธิปติธรรม อาศัยนเหตุธรรมที่เป็นมัคคาธิปติธรรม
เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
๑๕. นเหตุธรรมที่เป็นมัคคเหตุกธรรม และนเหตุ-
ธรรมที่เป็นมัคคาธิปติธรรม อาศัยนเหตุธรรมที่เป็นมัคคาธิปติธรรม
เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
๑๖. นเหตุธรรมที่เป็นมัคคารัมมณธรรม อาศัยนเหตุ-
ธรรมที่เป็นมัคคารัมมณธรรม และนเหตุธรรมที่เป็นมัคคาธิปติธรรม
เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
๑๗. นเหตุธรรมที่เป็นมัคคาธิปติธรรม อาศัยนเหตุ-
ธรรมที่เป็นมัคคารัมมณธรรม และนเหตุธรรมที่เป็นมัคคาธิปติธรรม
เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย