No Favorites

เจดีย์ไม่ได้มีแต่วัตถุ (ความเข้าใจผิดในเรื่อง อุทเทสิกเจดีย์ ธรรมเจดีย์)

หลายคนเข้าใจว่า คำว่า เจดีย์ มีแต่วัตถุเท่านั้น เลยตีความหมาย อุทเทสิกเจดีย์ ผิดไปว่าเป็นการสร้างรูปปั้น และ ตีความหมาย ธรรมเจดีย์ ผิดไปว่าเป็นวัตถุเครื่องบันทึกหลักธรรมคำสอน

แต่ที่จริงไม่ใช่ เพราะเจดีย์มีอยู่ 2 ประเภท เจดีย์ที่ไม่ใช่วัตถุก็มี ที่พระพุทธเจ้าตรัสไว้ ก็คือ อุทเทสิกเจดีย์ (คือการยกเอาพระธรรมขึ้นแสดง ) และ ธรรมเจดีย์ ดังที่ตรัสไว้ในธรรมเจติยสูตร

  • พระธรรมเป็นศาสดาแทน บูชาด้วยธรรม จึงเรียกว่าบูชาพระพุทธเจ้า ฉะนั้น ธรรมคือเจดีย์
  • ธรรมและวินัยเป็นศาสดา เห็นธรรมจึงเห็นตถาคต ฉะนั้น ธรรมคือเจดีย์
  • พระพุทธเจ้าเคารพธรรมที่ตรัสรู้ ฉะนั้น ธรรมคือเจดีย์

ธรรม ไม่ใช่วัตถุ ซึ่งสอดรับกับข้อที่ว่า "ไม่มีวัตถุปรากฏเป็นเพียงเนื่องด้วยตถาคตเท่านั้น" และสิ่งที่ไม่มีวัตถุปรากฏ และ เป็นสิ่งที่เนื่องด้วยตถาคต ก็คือ พระธรรม เป็นวัตถุอย่างอื่นไม่ได้เลย

...สำหรับอุทเทสิกเจดีย์ ก็ไม่มีวัตถุปรากฏ เป็นเพียงเนื่องด้วยตถาคตเท่านั้น...

ฉะนั้น เมื่อสังเกตดูลักษณะการกล่าวคำในประโยดนี้ จะเห็นได้ว่า พูดถึง ธาตุเจดีย์ และ ปริโภคเจดีย์ก่อน ที่เป็นเจดีย์วัตถุแล้วจึงพูดถึงอุทเทสิกเจดีย์ แล้วใช้คำล็อกเอาไว้ว่า "ไม่มีวัตถุปรากฏเป็นเพียงเนื่องด้วยตถาคตเท่านั้น" เข้าใจได้ง่ายๆเลยว่า อุทเทสิกเจดีย์ ไม่ได้เกี่ยวกับวัตถุ

พระพุทธเจ้าจะไม่ตรัสคำว่า "ไม่มีวัตถุปรากฏ" เพื่อให้มีความหมายที่ตรงกันข้ามว่า "มีวัตถุปรากฏ" เพราะพระพุทธเจ้าไม่ได้โง่ ไม่ใช่การพูดของคนมีปัญญา ถ้าเจดีย์ทั้งสามอย่างนี้หมายถึงวัตถุหมด จะไม่มีคำว่า "ไม่มีวัตถุปรากฏ" กำกับไว้ นอกจากนี้ ก็ไม่ใช่การตรัสธรรมในลักษณะให้ยึดเนื้อความ (ไม่ใช่พยัญชนะ) เหมือนอย่าง คำว่า "ฆ่า" ในเกสีสูตร ที่จะต้องตีความให้เป็นอื่นได้

เจดีย์มีอยู่ 2 ประเภทนั้น ยังสอดคล้องกับข้อที่ว่า อามิสบูชา และ ปฏิบัติบูชา เพราะถ้าไปเข้าใจว่า เจดีย์ มีแต่วัตถุเท่านั้น งั้นการบูชาด้วยธรรมหรือปฏิบัติบูชาก็จะไม่มี ซึ่งไม่สอดคล้อง

...[๓๘๗] ๑๔๑. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย การบูชา ๒ อย่างนี้ ๒ อย่างเป็นไฉน คือ การบูชาด้วยอามิส ๑ การบูชาด้วยธรรม ๑ ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย การบูชา ๒ อย่างนี้แล ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บรรดาการบูชา ๒ อย่างนี้ การบูชาด้วยธรรมเป็นเลิศ...

อามิสบูชา ก็คือ บูชาด้วยอามิส เช่น อามิสทาน และบูชาวัตถุที่ควรบูชา นั่นก็คือ ธาตุเจดีย์ และ ปริโภคเจดีย์ เท่านั้น (ไม่มีรูปปั้น) แต่สมัยนี้ คนไม่เข้าใจหลักธรรม ประกอบกับได้ผลประโยชน์จากการสร้างวัตถุ ก็จะยกเอาอามิสบูชามาอ้างโดยไม่ถูกต้อง เอาวัตถุที่พระองค์ไม่ได้ตรัส มาปนมั่วใส่เจดีย์

อามิสบูชาก็ต้องทำให้ถูกด้วย เช่น เอาดอกไม้ ของหอมไปบูชาเจดีย์วัตถุ ส่วนอาหาร หรือเครื่องดื่ม ก็ต้องเอาไปให้ ปฏิคาหก ที่เป็นสิ่งที่มีชีวิตได้กิน ได้ดื่ม ไม่ใช่เอาน้ำไปไหว้รูปปั้น การกระทำที่ไม่ถูกต้องแบบนี้ มีที่มาจากความเห็นผิด ในเรื่อง อุทเทสิกเจดีย์ และ ธรรมเจดีย์

กระทู้เกี่ยวข้อง :  #เจดีย์มีอยู่ 2 ประเภท เจดีย์ที่เป็นวัตถุและเจดีย์ที่ไม่ใช่วัตถุ  #รวมกระทู้เกี่ยวกับประเด็นรูปปั้น พระพุทธรูป  #รวมกระทู้เกี่ยวกับประเด็นอุทเทสิกเจดีย์ไม่ใช่การสร้างรูปปั้น