๓. ธรรมที่เป็นกุศล เป็นปัจจัยแก่ธรรมที่ไม่ใช่อัพยา-
กตะ ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย
๔. ธรรมที่เป็นกุศล เป็นปัจจัยแก่ธรรมที่ไม่ใช่กุศล
และธรรมที่ไม่ใช่อัพยากตะ ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย
๕. ธรรมที่เป็นกุศล เป็นปัจจัยแก่ธรรมที่ไม่ใช่กุศล
และธรรมที่ไม่ใช่อกุศล ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย มี ๕ วาระ.
[๑๕] ๖. ธรรมที่เป็นอกุศล เป็นปัจจัยแก่ธรรมที่ไม่ใช่อกุศล
ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย
๗. ธรรมที่เป็นอกุศล เป็นปัจจัยแก่ธรรมที่ไม่ใช่กุศล
ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย
๘. ธรรมที่เป็นอกุศล เป็นปัจจัยแก่ธรรมที่ไม่ใช่
อัพยากตะ ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย
๙. ธรรมที่เป็นอกุศล เป็นปัจจัยแก่ธรรมที่ไม่ใช่กุศล
และธรรมที่ไม่ใช่อัพยากตะ ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย
๑๐. ธรรมที่เป็นอกุศล เป็นปัจจัยแก่ธรรมที่ไม่ใช่กุศล
และธรรมที่ไม่ใช่อกุศล ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย มี ๕ วาระ.

[๑๖] ๑๑. ธรรมที่เป็นอัพยากตะ เป็นปัจจัยแก่ธรรมที่ไม่ใช่
กุศล ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย
๑๒. ธรรมที่เป็นอัพยากตะ เป็นปัจจัยแก่ธรรมที่ไม่ใช่
อกุศล ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย
๑๓. ธรรมที่เป็นอัพยากตะ เป็นปัจจัยแก่ธรรมที่ไม่ใช่
กุศล และธรรมที่ไม่ใช่อกุศล ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ.
๒. อารัมมณปัจจัย
[๑๗] ๑. ธรรมที่เป็นกุศล เป็นปัจจัยแก่ธรรมที่ไม่ใช่กุศล
ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย มี ๖ วาระ.
๗. ธรรมที่เป็นอกุศล เป็นปัจจัยแก่ธรรมที่ไม่ใช่อกุศล
ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย มี ๖ วาระ.
๑๓. ธรรมที่เป็นอัพยากตะ เป็นปัจจัยแก่ธรรมที่ไม่ใช่
อัพยากตะ ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย มี ๖ วาระ.
การนับจำนวนวาระในอนุโลม
[๑๘] ในเหตุปัจจัย มี ๑๓ วาระ ในอารัมมณปัจจัย มี ๑๘ วาระ
ในอธิปติปัจจัย มี ๑๗ วาระ ในอนันตรปัจจัย มี ๑๖ วาระ ในสมนันตรปัจจัย
มี ๑๖ วาระ ในสหชาตปัจจัย มี ๑๙ วาระ ในอัญญมัญญปัจจัย มี ๙ วาระ

ในนิสสยปัจจัย มี ๒๖ วาระ ในอุปนิสสยปัจจัย มี ๑๘ วาระ ในปุเรชาตปัจจัย
มี ๖ วาระ ในปัจฉาชาตปัจจัย มี ๙ วาระ ในอาเสวนปัจจัย มี ๙ วาระ ใน
กัมมปัจจัย มี ๑๓ วาระ ในวิปากปัจจัย มี ๓ วาระ ในอาหารปัจจัย มี ๑๓ วาระ
ฯลฯ ในมัคคปัจจัย มี ๑๓ วาระ ในสัมปยุตตปัจจัย มี ๙ วาระ ในวิปปยุตต-
ปัจจัย มี ๑๒ วาระ ฯลฯ ในอวิคตปัจจัย มี ๒๖ วาระ
ปัญหาวาระพึงให้พิสดาร.

๒. เวทนาติกนเวทนาติกะ
ปฏิจจวาระ
อนุโลมนัย
๑. เหตุปัจจัย
[๑๙] ๑. ธรรมที่ไม่ใช่สุขายเวทนายสัมปยุตตธรรม อาศัย
ธรรมที่เป็นสุขายเวทนายสัมปยุตตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
คือ สุขเวทนา และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยสุขายเวทนายสัมปยุตต-
ขันธ์.
ในปฏิสนธิขณะ มหาภูตรูป ฯลฯ
๒. ธรรมที่ไม่ใช่ทุกขายเวทนายสัมปยุตตธรรม อาศัย
ธรรมที่เป็นสุขายเวทนายสัมปยุตตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
คือ ขันธ์ ๓ และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสุขาย-
เวทนายสัมปยุตตธรรม.
๓. ธรรมที่ไม่ใช่อทุกขมสุขายเวทนายสัมปยุตตธรรม
อาศัยธรรมที่เป็นสุขายเวทนายสัมปยุตตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุ
ปัจจัย
๔. ธรรมที่ไม่ใช่สุขายเวทนายสัมปยุตตธรรม และ
ธรรมที่ไม่ใช่อทุกขมสุขายเวทนายสัมปยุตตธรรม อาศัยธรรมที่เป็น
สุขายเวทนายสัมปยุตตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

๕. ธรรมที่ไม่ใช่ทุกขายเวทนายสัมปยุตตธรรม และ
ธรรมที่ไม่ใช่อทุกขมสุขายเวทนายสัมปยุตตธรรม อาศัยธรรมที่เป็น
สุขายเวทนายสัมปยุตตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
๖. ธรรมที่ไม่ใช่สุขายเวทนายสัมปยุตตธรรม และ
ธรรมที่ไม่ใช่ทุกขายเวทนายสัมปยุตตธรรม อาศัยธรรมที่เป็นสุขาย-
เวทนายสัมปยุตตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
๗. ธรรมที่ไม่ใช่สุขายเวทนายสัมปยุตตธรรม, ธรรม
ที่ไม่ใช่ทุกขายเวทนายสัมปยุตตธรรม และธรรมที่ไม่ใช่อทุกขม-
สุขายเวทนายสัมปยุตตธรรม อาศัยธรรมที่เป็นสุขายเวทนายสัม-
ปยุตตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๗ วาระ.
[๒๐] ๘. ธรรมที่ไม่ใช่ทุกขายเวทนายสัมปยุตตธรรม อาศัย
ธรรมที่เป็นทุกขายเวทนายสัมปยุตตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
๙. ธรรมที่ไม่ใช่สุขายเวทนายสัมปยุตตธรรม อาศัย
ธรรมที่เป็นทุกขายเวทนายสัมปยุตตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
๑๐. ธรรมที่ไม่ใช่อทุกขมสุขายเวทนายสัมปยุตตธรรม
อาศัยธรรมที่เป็นทุกขายเวทนายสัมปยุตตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุ
ปัจจัย

๑๑. ธรรมที่ไม่ใช่สุขายเวทนายสัมปยุตตธรรม และ
ธรรมที่ไม่ใช่อทุกขมสุขายเวทนายสัมปยุตตธรรม อาศัยธรรมที่เป็น
ทุกขายเวทนายสัมปยุตตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
๑๒. ธรรมที่ไม่ใช่ทุกขายเวทนายสัมปยุตตธรรม และ
ธรรมที่ไม่ใช่อทุกขมสุขายเวทนายสัมปยุตตธรรม อาศัยธรรมที่เป็น
ทุกขายเวทนายสัมปยุตตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
๑๓. ธรรมที่ไม่ใช่สุขายเวทนายสัมปยุตตธรรม และ
ธรรมที่ไม่ใช่ทุกขายเวทนายสัมปยุตตธรรม อาศัยธรรมที่เป็นทุก-
ขายเวทนายสัมปยุตตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย.
๑๔. ธรรมที่ไม่ใช่สุขายเวทนายสัมปยุตตธรรม, ธรรม
ที่ไม่ใช่ทุกขายเวทนายสัมปยุตตธรรม และธรรมที่ไม่ใช่อทุกขม-
สุขายเวทนายสัมปยุตตธรรม อาศัยธรรมที่เป็นอทุกขายเวทนายสัม-
ปยุตตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๗ วาระ.
[๒๑] ๑๕. ธรรมที่ไม่ใช่อทุกขมสุขายเวทนายสัมปยุตตธรรม
อาศัยธรรมที่เป็นอทุกขมสุขายเวทนายสัมปยุตตธรรม เกิดขึ้น เพราะ
เหตุปัจจัย
๑๖. ธรรมที่ไม่ใช่สุขายเวทนายสัมปยุตตธรรม อาศัย
ธรรมที่เป็นอทุกขมสุขายเวทนายสัมปยุตตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุ
ปัจจัย

๑๗. ธรรมที่ไม่ใช่ทุกขายเวทนายสัมปยุตตธรรม อาศัย
ธรรมที่เป็นอทุกขมสุขายเวทนายสัมปยุตตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุ
ปัจจัย
๑๘. ธรรมที่ไม่ใช่สุขายเวทนายสัมปยุตตธรรม และ
ธรรมที่ไม่ใช่อทุกขมสุขายเวทนายสัมปยุตตธรรม อาศัยธรรมที่เป็น
อทุกขมสุขายเวทนายสัมปยุตตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
๑๙. ธรรมที่ไม่ใช่ทุกขายเวทนายสัมปยุตตธรรม และ
ธรรมที่ไม่ใช่อทุกขมสุขายเวทนายสัมปยุตตธรรม อาศัยธรรมที่เป็น
อทุกขมสุขายเวทนายสัมปยุตตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
๒๐. ธรรมที่ไม่ใช่สุขายเวทนายสัมปยุตตธรรม และ
ธรรมที่ไม่ใช่ทุกขายเวทนายสัมปยุตตธรรม อาศัยธรรมที่เป็นอทุก-
ขมสุขายเวทนายสัมปยุตตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
๒๑. ธรรมที่ไม่ใช่สุขายเวทนายสัมปยุตตธรรม และ
ธรรมที่ไม่ใช่ทุกขายเวทนายสัมปยุตตธรรม และธรรมที่ไม่ใช่อทุก-
ขมสุขายเวทนายสัมปยุตตธรรม อาศัยธรรมที่เป็นอทุกขมสุขาย-
เวทนายสัมปยุตตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๗ วาระ.
การนับจำนวนวาระในอนุโลม
[๒๒] ในเหตุปัจจัย มี ๒๑ วาระ ในอารัมมณปัจจัย มี ๒๑ วาระ
ฯลฯ ในอวิคตปัจจัย มี ๒๑ วาระ.

ปัจจนียนัย
๑. นเหตุปัจจัย
[๒๓] ๑. ธรรมที่ไม่ใช่สุขายเวทนายสัมปยุตตธรรม
ธรรมที่เป็นสุขายเวทนายสัมปยุตตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
การนับจำนวนวาระในปัจจนียะ
[๒๔] ในนเหตุปัจจัย มี ๒๑ วาระ ในนอารัมมณปัจจัย มี ๒๑ วาระ
ฯลฯ ในนวิปปยุตตปัจจัย มี ๑๔ วาระ ฯลฯ ในโนวิคตปัจจัย มี ๒๑ วาระ.
สหชาตวาระก็ดี ปัจจยวาระก็ดี นิสสยวาระก็ดี สังสัฏฐวาระก็ดี
สัมปยุตตวาระก็ดี เหมือนกับปฏิจจวาระ.
ปัญหาวาระ
อนุโลมนัย
๑. เหตุปัจจัย
[๒๕] ๑. ธรรมที่เป็นสุขายเวทนายสัมปยุตตธรรม เป็นปัจจัย
แก่ธรรม ที่ไม่ใช่สุขายเวทนายสัมปยุตตธรรม ด้วยอำนาจของเหตุ
ปัจจัย
๒. ธรรมที่เป็นสุขายเวทนายสัมปยุตตธรรม เป็นปัจจัย
แก่ธรรมที่ไม่ใช่ทุกขายเวทนายสัมปยุตตธรรม ด้วยอำนาจของเหตุ
ปัจจัย

๓. ธรรมที่เป็นสุขายเวทนายสัมปยุตตธรรม เป็นปัจจัย
แก่ธรรมที่ไม่ใช่อทุกขมสุขายเวทนายสัมปยุตตธรรม ด้วยอำนาจของ
เหตุปัจจัย
๔. ธรรมที่เป็นสุขายเวทนายสัมปยุตตธรรม เป็นปัจจัย
ปัจจัยแก่ธรรมที่ไม่ใช่สุขายเวทนายสัมปยุตตธรรม และธรรมที่ไม่ใช่
อทุกขมสุขายเวทนายสัมปยุตตธรรม ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย
๕. ธรรมที่เป็นสุขายเวทนายสัมปยุตตธรรม เป็นปัจจัย
แก่ธรรมที่ไม่ใช่ทุกขายเวทนายสัมปยุตตธรรม และธรรมที่ไม่ใช่
อทุกขมสุขายเวทนายสัมปยุตตธรรม ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย
๖. ธรรมที่เป็นสุขายเวทนาสัมปยุตตธรรม เป็นปัจจัย
แก่ธรรมที่ไม่ใช่สุขายเวทนายสัมปยุตตธรรม และธรรมที่ไม่ใช่
ทุกขายเวทนายสัมปยุตตธรรม ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย
๗. ธรรมที่เป็นสุขายเวทนายสัมปยุตตธรรม เป็นปัจจัย
แก่ธรรมที่ไม่ใช่สุขายเวทนายสัมปยุตตธรรม, ธรรมที่ไม่ใช่ทุกขาย-
เวทนายสัมปยุตตธรรม และธรรมที่ไม่ใช่อทุกขมสุขายเวทนายสัม-
ปยุตตธรรม ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย
การนับจำนวนวาระในอนุโลม
[๒๖] ในเหตุปัจจัย มี ๒๑ วาระ ในอารัมมณปัจจัย มี ๒๑ วาระ
ฯลฯ ในอวิคตปัจจัย มี ๒๑ วาระ.
ปัญหาวาระก็พึงให้พิสดาร.
เวทนาติกนเวทนาติกะ จบ

๓. วิปากติกนวิปากติกะ
ปฏิจจวาระ
อนุโลมนัย
๑. เหตุปัจจัย
[๒๗] ๑. ธรรมที่ไม่ใช่วิปากธรรม อาศัยธรรมที่เป็นวิปาก-
ธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
๒. ธรรมที่ไม่วิปากธัมมธรรม อาศัยธรรมที่เป็น
วิปากธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
๓. ธรรมที่ไม่ใช่เนววิปากนวิปากธัมมธรรม อาศัย
ธรรมที่เป็นวิปากธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
๔. ธรรมที่ไม่ใช่วิปากธัมมธรรม และธรรมที่ไม่ใช่
เนววิปากนวิปากธัมมธรรม อาศัยธรรมที่เป็นวิปากธรรม เกิดขึ้น
เพราะเหตุปัจจัย
๕. ธรรมที่ไม่ใช่วิปากธรรม และธรรมที่ไม่ใช่วิปาก-
ธัมมธรรม อาศัยธรรมที่เป็นวิปากธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
มี ๕ วาระ.
[๒๘] ๖. ธรรมที่ไม่ใช่วิปากธัมมธรรม อาศัยธรรมที่เป็น
วิปากธัมมธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๕ วาระ.