สารัมมณทุกกุสลติกะ
(๕๕. สารัมมณทุกะ ๑. กุสลติกะ)
กุศลบทปฏิจจวาระ
อนุโลมนัย
๑. เหตุปัจจัย
[๑๔๑๘] ๑. กุศลธรรมที่เป็นสารัมมณธรรม อาศัยกุศล-
ธรรมที่เป็นสารัมมณธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
ในสัปปัจจยทุกะ กุศลธรรมที่เป็นสัปปัจจยธรรม อาศัย
กุศลธรรมที่เป็นสัปปัจจยธรรม เกิดขึ้น ฉันใด ในสารัมมณทุกะพึงให้
พิสดารฉันนั้น.
อกุศลบทปฏิจจวาระ
อนุโลมนัย
๑. เหตุปัจจัย
[๑๔๑๙] ๑. อกุศลธรรมที่เป็นสารัมมณธรรม อาศัยอกุศล-
ธรรมที่เป็นสารัมมณธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
ในสัปปัจจยทุกะ อกุศลธรรมที่เป็นสัปปัจจยธรรม
อาศัยอกุศลธรรมที่เป็นสัปปัจจยธรรม เกิดขึ้น ฉันใด ในสารัมณทุกะ
พึงให้พิสดารฉันนั้น.

อัพยากตบทปฏิจจวาระ
อนุโลมนัย
๑. เหตุปัจจัย
[๑๔๒๐] ๑. อัพยากตธรรมที่เป็นสารัมมณธรรม อาศัย
อัพยากตธรรมที่เป็นสารัมมณธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
มี ๓ วาระ (วาระที่ ๑-๒-๓)
๔. อัพยากตธรรมที่เป็นอนารัมมณธรรม อาศัย
อัพยากตธรรมที่เป็นอนารัมมณธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
มี ๓ วาระ (วาระที่ ๔-๕-๖)
๗. อัพยากตธรรมที่เป็นสารัมมณธรรม อาศัย
อัพยากตธรรมที่เป็นสารัมมณธรรม และอัพยากตธรรมที่เป็นอนา-
รัมมณธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ (วาระที่ ๗-๘-๙)
การนับจำนวนวาระในอนุโลม
[๑๔๒๑] ในเหตุปัจจัย มี ๙ วาระ ในอารัมมณปัจจัย มี ๓ วาระ
ในอธิปติปัจจัย มี ๕ วาระ ฯลฯ ในอัญญมัญญปัจจัย มี ๖ วาระ ฯลฯ ใน
ปุเรชาตปัจจัย มี ๑ วาระ ในอาเสวนปัจจัย มี ๑ วาระ ฯลฯ
ปัจจนียนัย
การนับจำนวนวาระในปัจจนียะ
[๑๔๒๒] ในนเหตุปัจจัย มี ๙ วาระ ในนอารัมมณปัจจัย มี ๓ วาระ
ในนอธิปติปัจจัย มี ๙ วาระ ฯลฯ ในนกัมมปัจจัย มี ๒ วาระ ในนวิปากปัจจัย

มี ๕ วาระ ในนอาหารปัจจัย มี ๑ วาระ ในนอินทริยปัจจัย มี ๑ วาระ ใน
นฌานปัจจัย มี ๒ วาระ ในนมัคคปัจจัย มี ๙ วาระ ในนสัมปยุตตปัจจัย มี
๓ วาระ ในนวิปปยุตตปัจจัย มี ๒ วาระ ในโนนัตถิปัจจัย มี ๓ วาระ ในโน
วิคตปัจจัย มี ๓ วาระ.
อัพยากตบทปัญหาวาระ
อนุโลมนัย
เหตุปัจจัย
[๑๔๒๓] ๑. อัพยากตธรรมที่เป็นสารัมมณธรรม เป็นปัจจัย
แต่อัพยากตธรรมที่เป็นสารัมมณธรรม ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย
มี ๓ วาระ.
๒. อารัมมณปัจจัย
[๑๔๒๔] ๑. อัพยากตธรรมที่เป็นอนารัมมณธรรม เป็นปัจจัย
แก่อัพยากตธรรมที่เป็นสารัมมณธรรมด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย
๒. อัพยากตธรรมที่เป็นอนารัมมณธรรม เป็นปัจจัย
แก่อัพยากตธรรมที่เป็นสารัมมณธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณ-
ปัจจัย มี ๒ วาระ.

๓. อธิปติปัจจัย
[๑๔๒๕] ๑. อัพยากตธรรมที่เป็นสารัมมณธรรม เป็นปัจจัย
แก่อัพยากตธรรมที่เป็นสารัมมณธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย
มี ๒ อย่าง คือที่เป็น อารัมมณาธิปติ และ สหชาตาธิปติ มี ๓
วาระ.
๔. อัพยากตธรรมที่เป็นอนารัมมณธรรม เป็นปัจจัย
แก่อัพยากตธรรมที่เป็นสารัมมณธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย
มีอย่างเดียว คือที่เป็น อารัมมณาธิปติ ฯลฯ
การนับจำนวนวาระในอนุโลม
[๑๔๒๖] ในเหตุปัจจัย ที่ ๓ วาระ ในอารัมมณปัจจัย มี ๒ วาระ
ในอธิปติปัจจัย มี ๔ วาระ ในอนันตรปัจจัย มี ๑ วาระ ฯลฯ ในสหชาต-
ปัจจัย มี ๗ วาระ ในอัญญมัญญปัจจัย มี ๖ วาระ ในนิสสยปัจจัย ๗ วาระ
ในอุปนิสสยปัจจัยย มี ๒ วาระ ในปุเรชาตปัจจัย มี ๑ วาระ ในปัจฉาชาต-
ปัจจัย มี ๑ วาระ ในอาเสวนปัจจัย มี ๑ วาระ ในกัมมปัจจัย มี ๓ วาระ ใน
วิปากปัจจัย มี ๓ วาระ ฯลฯ ในสัมปยุตตปัจจัย มี ๑ วาระ ในวิปปยุตตปัจจัย
มี ๒ วาระ.
สารัมมณทุกกุสลติกะ จบ

จิตตทุกกุสลติกะ
(๕๖. จิตตทุกะ ๑. กุสลติกะ)
กุศลบทปฏิจจวาระ
อนุโลมนัย
๑. เหตุปัจจัย
[๑๔๒๗] ๑. กุศลธรรมที่ไม่ใช่จิต อาศัยกุศลธรรมที่เป็นจิต
เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
๒. กุศลธรรมที่ไม่ใช่จิต อาศัยกุศลธรรมที่ไม่ใช่จิ่ต
เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
๓. กุศลธรรมที่เป็นจิต อาศัยกุศลธรรมที่ไม่ใช่จิต
เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
๔. กุศลธรรมที่เป็นจิต และกุศลธรรมที่ไม่ใช่จิต
อาศัยกุศลธรรมที่ไม่ใช่จิต เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
๕. กุศลธรรมที่ไม่ใช่จิต อาศัยกุศลธรรมที่เป็นจิต
และกุศลธรรมที่ไม่ใช่จิต เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
การนับจำนวนวาระในอนุโลม
[๑๔๒๘] ในเหตุปัจจัย มี ๕ วาระ ในอารัมมณปัจจัย มี ๕ วาระ
ในปัจจัยทั้งปวง มี ๕ วาระ ฯลฯ ในอวิคตปัจจัย มี ๕ วาระ

ปัจจนียนัย
การนับจำนวนวาระในปัจจนียะ
[๑๔๒๙] ในนอธิปติปัจจัย มี ๕ วาระ ในนปุเรชาตปัจจัย มี ๕
วาระ ในนปัจฉาชาตปัจจัย มี ๕ วาระ ในนอาเสวนปัจจัย มี ๕ วาระ ในน
กัมมปัจจัย มี ๓ วาระ ในนวิปากปัจจัย มี ๕ วาระ ในนวิปปยุตตปัจจัย มี
๕ วาระ.
สหชาตวาระก็ดี ฯลฯ สัมปยุตตวาระก็ดี พึงให้พิสดาร.
กุศลบทปัญหาวาระ
อนุโลมนัย
๑. เหตุปัจจัย
[๑๔๓๐] ๑. กุศลธรรมที่ไม่ใช่จิต เป็นปัจจัยแก่อกุศลธรรม
ที่ไม่ใช่จิต ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย
๒. กุศลธรรมที่ไม่ใช่จิต เป็นปัจจัยแก่กุศลธรรม
ที่เป็นจิต ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย
๓. กุศลธรรมที่ไม่ใช่จิต เป็นปัจจัยแก่กุศลธรรม
ที่เป็นจิต และกุศลธรรมที่ไม่ใช่จิต ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย.
การนับจำนวนวาระในอนุโลม
[๑๔๓๑] ในเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ ในอารัมมณปัจจัย มี ๙ วาระ
ในอธิปติปัจจัย มี ๙ วาระ ในอนันตรปัจจัย มี ๙ วาระ ฯลฯ ในสหชาตปัจจัย
มี ๕ วาระ ฯลฯ ในนิสสยปัจจัย มี ๕ วาระ ในอุปนิสสยปัจจัย มี ๙ วาระ

ในอาเสวนปัจจัย มี ๙ วาระ ในกัมมปัจจัย มี ๓ วาระ ฯลฯ ใมมัคคปัจจัย
มี ๓ วาระ ในสัมปยุตตปัจจัย มี ๕ วาระ ฯลฯ ในอวิคตปัจจัย มี ๕ วาระ.
ปัจจนียนัย
การนับจำนวนวาระในปัจจนียะ
[๑๔๓๒] ในนเหตุปัจจัย มี ๙ วาระ ในนอารัมมณปัจจัย มี ๙ วาระ
ฯลฯ
อนุโลมปัจจนียนัย
การนับจำนวนวาระในอนุโลมปัจจนียะ
[๑๔๓๓] เพราะเหตุปัจจัย ในนอารัมมณปัจจัย มี ๓ วาระ... ฯลฯ
ปัจจนียานุโลมนัย
การนับจำนวนวาระในปัจจนียานุโลม
[๑๔๓๔] เพราะนเหตุปัจจัย ในอารัมมณปัจจัย มี ๙ วาระ... ฯลฯ
อนุโลมนัยก็ดี ปัจจนียนัยก็ดี อนุโลมปัจจนียนัยก็ดี ปัจจนียานุโลม
นัยก็ดี แห่งปัญหาวาระในกุสลติกะ ท่านนับไว้อย่างไร พึงนับอย่างนั้น.
อกุศลบทปฏิจจวาระ
อนุโลมนัย
๑. เหตุปัจจัย
[๑๔๓๕] ๑. อกุศลธรรมที่ไม่ใช่จิต อาศัยอกุศลธรรมที่เป็น
จิต เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

๒. อกุศลธรรมที่ไม่ใช่จิต อาศัยอกุศลธรรมที่ไม่ใช่
จิต เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
๓. อกุศลธรรมที่เป็นจิต อาศัยอกุศลธรรมที่ไม่ใช่
จิต เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
๔. อกุศลธรรมที่เป็นจิต และอกุศลธรรมที่ไม่ใช่จิต
อาศัยอกุศลธรรมที่ไม่ใช่จิต เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
๕. อกุศลธรรมที่ไม่ใช่จิต อาศัยอกุศลธรรมที่เป็น
จิต และอกุศลธรรมที่ไม่ใช่จิต เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
การนับจำนวนวาระในอนุโลม
[๑๔๓๖] ในเหตุปัจจัย มี ๕ วาระ ในอารัมมณปัจจัย มี ๕ วาระ
ฯลฯ ในอวิคตปัจจัย มี ๕ วาระ.
พึงกระทำให้เหมือนจิตตทุกกุศลบท แม้ในนเหตุปัจจัย.
สหชาตวาระก็ดี ฯลฯ ปัญหาวาระก็ดี พึงให้พิสดาร.
อัพยากตบทปฏิจจวาระ
อนุโลมนัย
๑. เหตุปัจจัย
[๑๔๓๗] ๑. อัพยากตธรรมที่ไม่ใช่จิต อาศัยอัพยากตธรรม
ที่เป็นจิต เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

๒. อัพยากตธรรมที่ไม่ใช่จิต อาศัยอัพยากตธรรม
ที่ไม่ใช่จิต เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
๓. อัพยากตธรรมที่เป็นจิต อาศัยอัพยากตธรรม
ที่ไม่ใช่จิต เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
๔. อัพยากตธรรมที่เป็นจิต และอัพยากตธรรม
ที่ไม่ใช่จิต อาศัยอัพยากตธรรมที่ไม่ใช่จิต เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
๕. อัพยากตธรรมที่ไม่ใช่จิต อาศัยอัพยากตธรรม
ที่เป็นจิต และอัพยากตธรรมที่ไม่ใช่จิต เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
การนับจำนวนวาระในอนุโลม
[๑๔๓๘] ในเหตุปัจจัย มี ๕ วาระ ในอารัมมณปัจจัย มี ๕ วาระ
ฯลฯ ในวิปากปัจจัย มี ๕ วาระ ฯลฯ ในอวิคตปัจจัย มี ๕ วาระ.
ปัจจนียนัย
การนับจำนวนวาระในปัจจนียะ
[๑๔๓๙] ในนเหตุปัจจัย มี ๕ วาระ ในนอารัมมณปัจจัย มี ๓ วาระ
ในนอธิปติปัจจัย มี ๕ วาระ ฯลฯ ในนปุเรชาตปัจจัย มี ๕ วาระ ในนปัจฉา-
ชาตปัจจัย มี ๕ วาระ ในนอาเสวนปัจจัย มี ๕ วาระ ในนกัมมปัจจัย มี ๓
วาระ ในนวิปากปัจจัย มี ๕ วาระ ในนอาหารปัจจัย มี ๕ วาระ ในนอินทริย-
ปัจจัย มี ๑ วาระ ในนฌานปัจจัย มี ๕ วาระ ในนมัคคปัจจัย มี ๕ วาระ
ในนสัมปยุตตปัจจัย มี ๓ วาระ ในนวิปปยุตตปัจจัย มี ๕ วาระ ในโนวิคต
ปัจจัย มี ๕ วาระ.
สหชาตวาระก็ดี ฯลฯ สัมปยุตตวาระก็ดี พึงให้พิสดาร.

อัพยากตบทปัญหา วาระ
อนุโลมนัย
๑. เหตุปัจจัย
[๑๔๔๐] ๑. อัพยากตธรรมที่ไม่ใช่จิต เป็นปัจจัยแก่อัพยากต-
ธรรมที่ไม่ใช่จิต ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ.
พึงให้พิสดารเหมือนจิตตทุกกุศลบท.
การนับจำนวนวาระในอนุโลม
[๑๔๔๑] ในเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ ในอารัมมณปัจจัย มี ๙ วาระ
ในอธิปติปัจจัย มี ๙ วาระ ในอนันตรปัจจัย มี ๙ วาระ ฯลฯ ในสหชาต-
ปัจจัย มี ๕ วาระ ในปุเรชาตปัจจัย มี ๓ วาระ ในอาเสวนปัจจัย มี ๙ วาระ
ในกัมมปัจจัย มี ๓ วาระ ในวิปากปัจจัย มี ๕ วาระ ในวิปปยุตตปัจจัย มี ๕
วาระ ในอัตถิปัจจัย มี ๕ วาระ ในนัตถิปัจจัย มี ๙ วาระ ฯลฯ ในอวิคต-
ปัจจัย มี ๕ วาระ.
จิตตทุกกุสลติกะ จบ