ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอุเบกขาสหคตธรรม อาศัย
หทยวัตถุ กฏัตตารูป อาศัยมหาภูตรูปทั้งหลาย.
ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ อุเบกขา และสัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย อาศัย
หทยวัตถุ.
๗. อุเบกขาสหคตธรรม อาศัยอุเบกขาสหคตธรรม
และธรรมที่ไม่ใช่อุเบกขาสหคตธรรม เกิดขึ้น เพราะนเหตุปัจจัย
คือ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอุเบกขาสหคตธรรม ซึ่งเป็น
อเหตุกะ และอุเบกขา ฯลฯ ขันธ์ ๒.
ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอุเบกขาสหคต-
ธรรม และอุเบกขา ฯลฯ ขันธ์ ๒.
ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ ฯลฯ
ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอุเบกขาสหคตธรรม ซึ่งเป็นอเหตุกะ
และหทยวัตถุ ฯลฯ ขันธ์ ๒.
โมหะที่สหรคตด้วยวิจิกิจฉา ที่สหรคตด้วยอุทธัจจะ อาศัยขันธ์ทั้งหลาย
ที่สหรคตด้วยวิจิกิจฉา ที่สหรคตด้วยอุทธัจจะ และอุเบกขา.
๘. ธรรมที่ไม่ใช่อุเบกขาสหคตธรรม อาศัยอุเบกขา-
สหคตธรรม และธรรมที่ไม่ใช่อุเบกขาสหคตธรรม เกิดขึ้น เพราะ
นเหตุปัจจัย
คือ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอุเบกขาสหคตธรรม
ซึ่งเป็นอเหตุกะ และอุเบกขา.
จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอุเบกขาสหคตธรรม ซึ่ง
เป็นอเหตุกะ และมหาภูตรูปทั้งหลาย.
ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ อุเบกขา อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอุเบกขา-
สหคตธรรมและหทยวัตถุ.
ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ กฏัตตารูป อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอุเบกขา-
สหคตธรรม และมหาภูตรูปทั้งหลาย.
๙. อุเบกขาสหคตธรรม และธรรมที่ไม่ใช่อุเบกขา-
สหคตธรรม อาศัยอุเบกขาสหคตธรรม และธรรมที่ไม่ใช่อุเบกขา-
สหคตธรรม เกิดขึ้น เพราะนเหตุปัจจัย
คือ ขันธ์ ๒ และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอุเบกขา
ซึ่งเป็นอเหตุกะ และอุเบกขา ฯลฯ ขันธ์ ๒.
ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอุเบกขาสหคตธรรม ซึ่งเป็นอเหตุกะ
และอุเบกขา ฯลฯ ขันธ์ ๒.
จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอุเบกขาสหคตธรรม ซึ่ง
เป็นอเหตุกะ, อุเบกขาเเละมหาภูตรูปทั้งหลาย.
ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๒ และกฏัตตารูป อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็น
อุเบกขาสหคตธรรม และอุเบกขา ฯลฯ ขันธ์ ๒.
ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอุเบกขาสหคตธรรม และอุเบกขา.
จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอุเบกขาสหคตธรรม ซึ่ง
เป็นอเหตุกะ, อุเบกขา และมหาภูตรูปทั้งหลาย.
ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๒ และกฏัตตารูป อาศัยขันธ์ทั้งหลาย
ที่เป็นอุเบกขาสหคตธรรม และอุเบกขา ฯลฯ ขันธ์ ๒.
ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอุเบกขาสหคตธรรม และอุเบกขา ฯลฯ
ขันธ์ ๒.
กฏัตตารูป อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอุเบกขาสหคตธรรม, อุเบกขา
และมหาภูตรูป.
ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ ฯลฯ
ขันธ์ ๒ และอุเบกขา อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอุเบกขาสหคตธรรม,
อุเบกขา และหทยวัตถุ ฯลฯ ขันธ์ ๒.
การนับจำ นวนวาระในปัจจนียะ
[๗๐๖] ในนเหตุปัจจัย มี ๙ วาระ ในนอารัมมณปัจจัย มี ๓ วาระ
ในนอธิปติปัจจัย มี ๙ วาระ ในนอนันตรปัจจัย มี ๓ วาระ ในนอัญญมัญญ-
ปัจจัย มี ๙ วาระ ในนอุปนิสสยปัจจัย มี ๓ วาระ ในนปุเรชาตปัจจัย มี ๙
วาระ ในนปัจฉาชาตปัจจัย มี ๙ วาระ ในนอาเสวนปัจจัย มี ๙ วาระ ใน
นกัมมปัจจัย มี ๔ วาระ ในนวิปากปัจจัย มี ๙ วาระ ในนอาหารปัจจัย มี ๑
วาระ ในนอินทริยปัจจัย มี ๑ วาระ ในนฌานปัจจัย มี ๙ วาระ ในนมัคค-
ปัจจัย มี ๙ วาระ ในนสัมปยุตตปัจจัย มี ๓ วาระ ในนวิปปยุตตปัจจัย มี ๖
วาระ ในโนนัตถิปัจจัย มี ๓ วาระ ในโนวิคตปัจจัย มี ๓ วาระ.
การนับทั้งสองวาระนอกนี้ก็ดี สหชาตวาระก็ดี พึงกระทำอย่างนี้.
ปัจจยวาระ
อนุโลมนัย
๑. เหตุปัจจัย
[๗๐๗] ๑. อุเบกขาสหคตธรรม อาศัยอุเบกขาสหคตธรรม
เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
คือ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอุเบกขาสหคตธรรม ฯลฯ ขันธ์ ๒,
ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ
เหมือนกับสวิตักกทุกะในปัจจยวาระ ต่างกันที่คำว่า อุเบกขา.
พึงกระทำ ๙ วาระทั้งปวง ทั้งปฏิสนธิ, ปวัตติ และหทยวัตถุ.
การนับจำนวนวาระในอนุโลม
[๗๐๘] ในเหตุปัจจัย มี ๙ วาระ ในอารัมมณปัจจัย มี ๙ วาระ
ฯลฯ ในปุเรชาตปัจจัย มี ๙ วาระ ในอาเสวนปัจจัย มี ๙ วาระ ในปัจจัย
ทั้งปวง มี ๙ วาระ ในอวิคตปัจจัย มี ๙ วาระ.
ปัจจนียนัย
๑. นเหตุปัจจัย
[๗๐๙] ๑. อุเบกขาสหคตธรรม อาศัยอุเบกขาสหคตธรรม
เกิดขึ้น เพราะนเหตุปัจจัย
คือ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอุเบกขาสหคตธรรม ซึ่งเป็น
อเหตุกะ ฯลฯ ขันธ์ ๒.
ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ โมหะ ที่สหรคตด้วยวิจิกิจฉา ที่สหรคตด้วย
อุทธัจจะ อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่สหรคตด้วยวิจิกิจฉา ที่สหรคตด้วยอุทธัจจะ.
พึงกระทำทั้ง ๙ วาระ โดยนัยดังกล่าวมานี้, ปวัตติ และปฏิสนธิ
พึงกระทำเหมือนสวิตักกทุกะ โมหะ มี ๓ นัยเหมือนกัน แม้หทยวัตถุ ก็พึง
กระทำในปวัตติ.
การนับจำ นวนวาระในปัจจนียะ
[๗๑๐] ในนเหตุปัจจัย มี ๙ วาระ ในนอารัมมณปัจจัย มี ๓ วาระ
ในนอธิปติปัจจัย มี ๙ วาระ ในนอนันตรปัจจัย มี ๓ วาระ ในนสมนันตร-
ปัจจัย มี ๓ วาระ ในนอุปนิสสยปัจจัย มี ๓ วาระ ในนปุเรชาตปัจจัย มี ๙
วาระ ในนปัจฉาชาตปัจจัย มี ๙ วาระ ในนอาเสวนปัจจัย มี ๙ วาระ ใน
นกัมมปัจจัย มี ๔ วาระ ในนวิปากปัจจัย มี ๙ วาระ ในนอาหารปัจจัย มี ๑
วาระ ในนอินทริยปัจจัย มี ๑ วาระ ในนฌานปัจจัย มี ๑ วาระ ในนมัคค-
ปัจจัย มี ๙ วาระ ในนสัมปยุตตปัจจัย มี ๓ วาระ ในนวิปปยุตตปัจจัย มี ๖
วาระ ในโนนัตถิปัจจัย มี ๓ วาระ ในโนวิคตปัจจัย มี ๓ วาระ.
การนับทั้งสองนัยนอกนี้ก็ดี นิสสยวาระก็ดี พึงกระทำอย่างนี้.
สังสัฏฐวาระ
อนุโลมนัย
๑. เหตุปัจจัย
[๗๑๑] ๑. อุเบกขาสหคตธรรม เจือกับอุเบกขาสหคตธรรม
เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
คือ ขันธ์ ๒ เจือกับขันธ์ ๑ ที่เป็นอุเบกขาสหคตธรรม ฯลฯ ขันธ์ ๒.
ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ
พึงกระทำเหมือนกับ สวิตักกทุกะ.
การนับจำนวนวาระในอนุโลม
[๗๑๒] ในเหตุปัจจัย มี ๖ วาระ ในอารัมมณปัจจัย มี ๖ วาระ ใน
ปัจจัยทั้งปวง มี ๖ วาระ ในอวิคตปัจจัย มี ๖ วาระ.
ปัจจนียนัย
๑. นเหตุปัจจัย
[๗๑๓] ๑. อุเบกขาสหคตธรรม เจือกับอุเบกขาสหคตธรรม
เกิดขึ้น เพราะนเหตุปัจจัย
คือ ขันธ์ ๒ เจือกับขันธ์ ๑ ที่เป็นอุเบกขาสหคตธรรม ซึ่งเป็น
อเหตุกะ ฯลฯ ขันธ์ ๒.
ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ โมหะ ที่สหรคตด้วยวิจิกิจฉา ที่สหรคตด้วย
อุทธัจจะ เจือกับขันธ์ทั้งหลายที่สหรคตด้วยวิจิกิจฉา ที่สหรคตด้วยอุทธัจจะ.
พึงกระทำ ๕ วาระอย่างนี้ พึงกระทำให้เหมือนในสวิตักกทุกะ.
การนับจำนวนวาระในปัจจนียะ
[๗๑๔] ในนเหตุปัจจัย มี ๖ วาระ ในนอธิปติปัจจัย มี ๖ วาระ
ในนปุเรชาตปัจจัย มี ๖ วาระ ในนปัจฉาชาตปัจจัย มี ๖ วาระ ในนอาเสวน-
ปัจจัย ๖ วาระ ในนกัมมปัจจัย มี ๔ วาระ ในนวิปากปัจจัย มี ๖ วาระ ใน
นวิปปยุตตปัจจัย มี ๖ วาระ.
การนับทั้งสองนัยนอกนี้ก็ดี สัมปยุตตวาระก็ดี พึงกระทำอย่างนี้.
ปัญหาวาระ
อนุโลมนัย
๑. เหตุปัจจัย
[๗๑๕] ๑. อุเบกขาสหคตธรรม เป็นปัจจัยแก่อุเบกขาสหคต-
ธรรม ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย
คือ เหตุทั้งหลายที่เป็นอุเบกขาสหคตธรรม เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตต-
ขันธ์ทั้งหลาย ด้วยอำ นาจของเหตุปัจจัย.
ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ
พึงกระทำ ๔ วาระ อย่างนี้เหมือนกับสวิตักกทุกะ.
๒. อารัมมณปัจจัย ๓. อธิปติปัจจัย
[๗๐๖] ๑. อุเบกขาสหคตธรรม เป็นปัจจัยแก่อุเบกขาสหคต-
ธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย
ฯลฯ เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย.
อารัมมณปัจจัยก็ดี อธิปติปัจจัยก็ดี พึงให้พิสดารเหมือนกับสัปปี-
ติกทุกะ ต่างกันแต่คำว่า อุเบกขา.
๔. อนันตรปัจจัย
[๗๑๗] ๑. อุเบกขาสหคตธรรม เป็นปัจจัยแก่อุเบกขาสหคต-
ธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย
คือ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอุเบกขาสหคตธรรม ที่เกิดก่อน ๆ เป็น
ปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอุเบกขาสหคตธรรม ที่เกิดหลัง ๆ ด้วยอำนาจของ
อนันตรปัจจัย.
๒. อุเบกขาสหคตธรรม เป็นปัจจัยแก่ธรรมที่ไม่ใช่
อุเบกขาสหคตธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย
คือ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอุเบกขาสหคตธรรม ที่เกิดก่อน ๆ เป็นปัจจัย
แก่อุเบกขาที่เกิดหลัง ๆ ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.
จุติจิต ที่เป็นอุเบกขาสหคตธรรม เป็นปัจจัยแก่อุปปัตติจิตที่ไม่ใช่
อุเบกขาสหคตธรรม.
อาวัชชนะ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่ไม่ใช่อุเบกขาสหคตธรรม.
วิบากมโนธาตุ เป็นปัจจัยแก่วิบากมโนวิญญาณธาตุ ที่ไม่ใช่อุเบกขา-
สหคตธรรม.
ภวังค์ที่เป็นอุเบกขาสหคตธรรม เป็นปัจจัยแก่ภวังค์ที่ไม่ใช่อุเบกขา-
สหคตธรรม.
กุศลและอกุศล ที่เป็นอุเบกขาสหคตธรรม เป็นปัจจัยแก่วุฏฐานะที่
ไม่ใช่อุเบกขาสหคตธรรม.
กิริยา เป็นปัจจัยแก่วุฏฐานะ.
ผล เป็นปัจจัยแก่วุฏฐานะ.
เนวสัญญานาสัญญายตนะ ของบุคคลผู้ออกจากนิโรธ เป็นปัจจัยแก่
ผลสมาบัติ ที่ไม่ใช่อุเบกขาสหคตธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.
๓. อุเบกขาสหคตธรรม เป็นปัจจัยแก่อุเบกขาสหคต
ธรรม และธรรมที่ไม่ใช่อุเบกขาสหคตธรรม ด้วยอำนาจของ
อนันตรปัจจัย
คือ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอุเบกขาสหคตธรรม ที่เกิดก่อน ๆ เป็นปัจจัย
แก่ขันธ์ทั้งหลายที่ไม่ใช่อุเบกขาสหคตธรรม ที่เกิดหลัง ๆ และอุเบกขา ด้วย
อำนาจของอนันตรปัจจัย.
๔. ธรรมที่ไม่ใช่อุเบกขาสหคตธรรม เป็นปัจจัยแก่
ธรรมที่ไม่ใช่อุเบกขาสหคตธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย
คือ อุเบกขาที่เกิดก่อน ๆ เป็นปัจจัยแก่อุเบกขาที่เกิดหลัง ๆ ด้วย
อำนาจของอนันตรปัจจัย.
ขันธ์ทั้งหลายที่ไม่ใช่อุเบกขาสหคตธรรมที่เกิดก่อน ๆ เป็นปัจจัยแก่
ขันธ์ทั้งหลายที่ไม่ใช่อุเบกขาสหคตธรรม ที่เกิดหลัง ๆ ด้วยอำนาจของ
อนันตรปัจจัย.
จุติจิต ที่ไม่ใช่อุเบกขาสหคตธรรม เป็นปัจจัยแก่อุปปัตติจิตที่ไม่ใช่
อุเบกขาสหคตธรรม.
อนุโลม เป็นปัจจัยแก่โคตรภู.
อนุโลม เป็นปัจจัยแก่ผลสมาบัติ ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.
พึงกระทำมูล (วาระที่ ๕)
อุเบกขาที่เกิดก่อน ๆ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอุเบกขาสหคต-
ธรรม ที่เกิดหลัง ๆ ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.