๓. นเหตุธรรมที่เป็นเนวเสกขานาเสกขธรรม เป็น
ปัจจัยแก่นเหตุธรรมที่เป็นเนวเสกขานาเสกขธรรม ด้วยอำนาจของ
อารัมมณปัจจัย
๔. นเหตุธรรมที่เป็นเนวเสกขานาเสกขธรรม เป็น
ปัจจัยแก่นเหตุธรรมที่เป็นเสกขธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย
๕. นเหตุธรรมที่เป็นเนวเสกขานาเสกขธรรม เป็น
ปัจจัยแก่นเหตุธรรมที่เป็นอเสกขธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณ-
ปัจจัย
๓. อธิปติปัจจัย
[๒๖๑] ๑. นเหตุธรรมที่เป็นเสกขธรรม เป็นปัจจัยแก่นเหตุ-
ธรรมที่เป็นเสกขธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย มี ๓ วาระ.
๔. นเหตุธรรมที่เป็นอเสกขธรรม เป็นปัจจัยแก่
นเหตุธรรมที่เป็นอเสกขธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย มี ๓ วาระ.
๗. นเหตุธรรมที่เป็นเนวเสกขานาเสกขธรรม เป็น
ปัจจัยแก่นเหตุธรรมที่เป็นเนวเสกขานาเสกขธรรม ด้วยอำนาจของ
อธิปติปัจจัย มี ๓ วาระ.
การนับจำนวนวาระในอนุโลม
[๒๖๒] ในอารัมมณปัจจัย มี ๕ วาระ ในอธิปติปัจจัย มี ๙ วาระ
ในอนันตรปัจจัย มี ๘ วาระ ในสมนันตรปัจจัย มี ๘ วาระ ในสหชาตปัจจัย

มี ๙ วาระ ในอัญญมัญญปัจจัย มี ๓ วาระ ในนิสสยปัจจัย มี ๑๓ วาระ ใน
อุปนิสสยปัจจัย มี ๘ วาระ ฯลฯ ในอวิคตปัจจัย มี ๑๓ วาระ.
ปัจจนียนัย
การนับจำนวนวาระในปัจจนียะ
[๒๖๓] ในนเหตุปัจจัย มี ๑๔ วาระ ในนอารัมมณปัจจัย มี ๑๔ วาระ
ฯลฯ
อนุโลมปัจจนียนัย
[๒๖๔] เพราะอารัมมณปัจจัย ในนเหตุปัจจัย มี ๕ วาระ... ฯลฯ
ปัจจนียานุโลมนัย
[๒๖๕] เพราะนเหตุปัจจัย ในอารัมมณปัจจัย มี ๕ วาระ... ฯลฯ
แม้ปัญหาวาระในกุสลติกะฉันใด พึงให้พิสดารฉันนั้น.
เสกขติกเหตุทุกะ จบ

ปริตตติกเหตุทุกะ
(๑๒. ปริตตติกะ ๑. เหตุทุกะ)
เหตุบทปฏิจจวาระ
อนุโลมนัย
๑. เหตุปัจจัย
[๒๖๖] ๑. เหตุธรรมที่เป็นปริตตธรรม อาศัยเหตุธรรมที่เป็น
ปริตตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
๒. เหตุธรรมที่เป็นมหัคคตธรรม อาศัยเหตุธรรม
ที่เป็นมหัคคตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
๓. เหตุธรรมที่เป็นอัปปมาณธรรม อาศัยเหตุธรรม
ที่เป็นอัปปมาณธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ.
การนับจำนวนวาระในอนุโลม
[๒๖๗] ในเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ ในอารัมมณปัจจัย มี ๓ วาระ
ฯลฯ ในอวิคตปัจจัย มี ๓ วาระ.
ปัจจนียนัย
การนับจำนวนวาระในปัจจนียะ
[๒๖๘] ในนอธิปติปัจจัย มี ๓ วาระ ฯลฯ ในนวิปปยุตตปัจจัย มี
๓ วาระ
สหชาตวาระก็ดี ฯลฯ สัมปยุตตวาระก็ดี เหมือนกับปฏิจจวาระ.

เหตุบทปัญหาวาระ
อนุโลมนัย
๑. เหตุปัจจัย
[๒๖๙] ๑. เหตุธรรมที่เป็นปริตตธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุ-
ธรรมที่เป็นปริตตธรรม ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย
๒. เหตุธรรมที่เป็นมหัคคตธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุ-
ธรรมที่เป็นมหัคคตธรรม ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย
๓. เหตุธรรมที่เป็นอัปปมาณธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุ-
ธรรมที่เป็นอัปปมาณธรรม ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย
๒. อารัมมณปัจจัย
[๒๗๐] ๑. เหตุธรรมที่เป็นปริตตธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุ-
ธรรมที่เป็นปริตตธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย
๒. เหตุธรรมที่เป็นปริตตธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุ-
ธรรมที่เป็นมหัคคตธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย
๓. เหตธรรมที่เป็นมหัคคตธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุ-
ธรรมที่เป็นมหัคคตธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย
๔. เหตุธรรมที่เป็นมหัคคตธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุ-
ธรรมที่เป็นปริตตธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

๕. เหตุธรรมที่เป็นอัปปมาณธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุ-
ธรรมที่เป็นปริตตธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย
๖. เหตุธรรมที่เป็นอัปปมาณธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุ-
ธรรมที่เป็นมหัคคตธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย
๓. อธิปติปัจจัย
[๒๗๑] ๑. เหตุธรรมที่เป็นปริตตธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุ-
ธรรมที่เป็นปริตตธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย
๒. เหตุธรรมที่เป็นมหัคคตธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุ-
ธรรมที่เป็นมหัคคตธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย
๓. เหตุธรรมที่เป็นมหัคคตธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุ-
ธรรมที่เป็นปริตตธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย
๔. เหตุธรรมที่เป็นอัปปมาณธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุ-
ธรรมที่เป็นอัปปมาณธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย มี ๒ วาระ.
๔. อนันตรปัจจัย
[๒๗๒] ๑. เหตุธรรมที่เป็นปริตตรรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุ-
ธรรมที่เป็นปริตตธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย
๒. เหตุธรรมที่เป็นปริตตธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุ-
ธรรมที่เป็นมหัคคตธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย
๓. เหตุธรรมที่เป็นปริตตธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุ-
ธรรมที่เป็นอัปปมาณธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย

๔. เหตุธรรมที่เป็นมหัคคตธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุ-
ธรรมที่เป็นมหัคคตธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย
๕. เหตุธรรมที่เป็นมหัคคตธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุ-
ธรรมที่เป็นปริตตธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย
๖. เหตุธรรมที่เป็นมหัคคตธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุ-
ธรรมที่เป็นอัปปมาณธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย
๗. เหตุธรรมที่เป็นอัปปมาณธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุ-
ธรรมที่เป็นอัปปมาณธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย
๘. เหตุธรรมที่เป็นอัปปมาณธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุ-
ธรรมที่เป็นปริตตธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย
๙. เหตุธรรมที่เป็นอัปปมาณธรรมเป็นปัจจัยแก่เหตุ-
ธรรมที่เป็นมหัคคตธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย
๙. อุปนิสสยปัจจัย
[๒๗๓] ๑. เหตุธรรมที่เป็นปริตตธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุ-
ธรรมที่เป็นปริตตธรรม ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย มี ๙ วาระ.
การนับจำนวนวาระในอนุโลม
[๒๗๔] ในเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ ในอารัมมณปัจจัย มี ๖ วาระ
ในอธิปติปัจจัย มี ๕ วาระ ในอนันตรปัจจัย มี ๙ วาระ ในสมนันตรปัจจัย
มี ๙ วาระ ในสหชาตปัจจัย มี ๓ วาระ ในอัญญมัญญปัจจัย มี ๓ วาระ ใน
นิสสยปัจจัย มี ๓ วาระ ในอุปนิสสยปัจจัย มี ๙ วาระ ฯลฯ ในอวิคตปัจจัย
มี ๓ วาระ.

ปัจจนียนัย
[๒๓๕] ในนเหตุปัจจัย มี ๙ วาระ ในนอารัมมณปัจจัย มี ๙ วาระ
ฯลฯ
อนุโลมปัจจนียนัย
[๒๗๖] เพราะเหตุปัจจัย ในนอารัมมณปัจจัย มี ๓ วาระ... ฯลฯ
ปัจจนียานุโลมนัย
[๒๗๗] เพราะนเหตุปัจจัย ในอารัมมณปัจจัย มี ๖ วาระ... ฯลฯ
แม้ปัญหาวาระในกุสลติกะฉันใด พึงให้พิสดารฉันนั้น.
นเหตุบทปฏิจจวาระ
อนุโลมนัย
๑. เหตุปัจจัย
[๒๗๘] ๑. นเหตุธรรมที่เป็นปริตตธรรม อาศัยนเหตุธรรม
ที่เป็นปริตตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ (วาระที่ ๑-
๒-๓)
๔. นเหตุธรรมที่เป็นมหัคคตธรรม อาศัยนเหตุธรรม
ที่เป็นมหัคคตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

๕. นเหตุธรรมที่เป็นปริตตธรรม อาศัยนเหตุธรรม
ที่เป็นมหัคคตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
๖. นเหตุธรรมที่เป็นปริตตธรรม และนเหตุธรรม
ที่เป็นมหัคคตธรรม อาศัยนเหตุธรรมที่เป็นมหัคคตธรรม เกิดขึ้น
เพราะเหตุปัจจัย
๗. นเหตุธรรมที่เป็นอัปปมาณธรรม อาศัยนเหตุ-
ธรรมที่เป็นอัปปมาณธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
๘. นเหตุธรรมที่เป็นปริตตธรรม อาศัยนเหตุธรรม
ที่เป็นอัปปมาณธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
๙. เหตุธรรมที่เป็นปริตตธรรม และนเหตุธรรม
ที่เป็นอัปปมาณธรรม อาศัยนเหตุธรรมที่เป็นอัปปมาณธรรม เกิดขึ้น
เพราะเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ (วาระที่ ๗-๘-๙)
๑๐. นเหตุธรรมที่เป็นปริตตธรรม อาศัยเหตุธรรม
ที่เป็นปริตตธรรม และนเหตุธรรมที่เป็นมหัคคตธรรม เกิดขึ้น
เพราะเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ (วาระที่ ๑๐-๑๑-๑๒)
๑๓. นเหตุธรรมที่เป็นปริตตธรรม อาศัยเหตุเหตุธรรม
ที่เป็นปริตตธรรม และนเหตุธรรมที่เป็นอัปปมาณธรรม เกิดขึ้น
เพราะเหตุปัจจัย

การนับจำนวนวาระในอนุโลม
[๒๗๙] ในเหตุปัจจัย มี ๑๓ วาระ ในอารัมมณปัจจัย มี ๕ วาระ
ในอธิปติปัจจัย มี ๙ วาระ ฯลฯ ในวิคตปัจจัย มี ๕ วาระ ฯลฯ ในอวิคต-
ปัจจัย มี ๑๓ วาระ.
ปัจจนียนัย
๑. นเหตุปัจจัย
[๒๘๐] ๑. นเหตุธรรมที่เป็นปริตตธรรม อาศัยนเหตุธรรม
ที่เป็นปริตตธรรม เกิดขึ้น เพราะนเหตุปัจจัย
การนับจำนวนวาระในปัจจนียะ
[๒๘๑] ในนเหตุปัจจัย มี ๑ วาระ ในนอารัมมณปัจจัย มี ๕ วาระ
ในนอธิปติปัจจัย มี ๑๐ วาระ ฯลฯ ในโนวิคตปัจจัย มี ๕ วาระ.
อนุโลมปัจจนียนัย
[๒๘๒] เพราะเหตุปัจจัย ในนอารัมมณปัจจัย มี ๕ วาระ... ฯลฯ
ปัจจนียานุโลมนัย
[๒๘๓] เพราะนเหตุปัจจัย ในอารัมมณปัจจัย มี ๑ วาระ... ฯลฯ
สหชาตวาระก็ดี ฯลฯ สัมปยุตตวาระก็ดี เหมือนกับปฏิจจวาระ.

นเหตุบทปัญหาวาระ
อนุโลมนัย
๑. อารัมมณปัจจัย
[๒๘๔] ๑. นเหตุธรรมที่เป็นปริตตธรรม เป็นปัจจัยแก่
นเหตุธรรมที่เป็นปริตตธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย
๒. นเหตุธรรมที่เป็นปริตตธรรม เป็นปัจจัยแก่
นเหตุธรรมที่เป็นมหัคคธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย
๓. นเหตุธรรมที่เป็นมหัคคตธรรม เป็นปัจจัยแก่
นเหตุธรรมที่เป็นมหัคคตธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย
๔. นเหตุธรรมที่เป็นมหัคคตธรรม เป็นปัจจัยแก่
นเหตุธรรมที่เป็นปริตตธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย
๕. นเหตุธรรมที่เป็นอัปปมาณธรรม เป็นปัจจัยแก่
นเหตุธรรมที่เป็นอัปปมาณธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย
๖. นเหตุธรรมที่เป็นอัปปมาณธรรม เป็นปัจจัยแก่
นเหตุธรรมที่เป็นปริตตธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมปัจจัย มี ๓
วาระ
๗. นเหตุธรรมที่เป็นอัปปมาณธรรม เป็นปัจจัยแก่
นเหตุธรรมที่เป็นมหัคคตธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย
๒. อธิปติปัจจัย
[๒๘๕] ๑. นเหตุธรรมที่เป็นปริตตธรรม เป็นปัจจัยแก่
นเหตุธรรม ที่เป็นปริตตธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย