การบรรลุธรรมที่แตกต่างกันของ ภิกษุ 4 รูป
พระศาสดาเมื่อประทับอยู่ ณ พระเชตวันมหาวิหาร ทรงปรารภกิงสุโกปมสูตร ตรัสพระธรรมเทศนานี้ มีคำเริ่มต้นว่าสพฺเพหิ กึสุโก ทิฏฺโฐ ดังนี้ ได้ยินว่า ภิกษุ ๔ รูปเข้าไปเฝ้าพระตถาคตทูลขอกรรมฐานพระศาสดาทรงบอกกรรมฐานแก่ภิกษุเหล่านั้น ภิกษุเหล่านั้นเรียนกรรมฐานไปสู่ที่พักกลางคืนที่พักกลางวัน ในภิกษุเหล่านั้นภิกษุรูปหนึ่งกำหนดผัสสายตนะ ๖ บรรลุพระอรหัตแล้ว รูปหนึ่งกำหนดขันธ์ ๕. รูปหนึ่งกำหนดมหาภูต ๔. รูปหนึ่งกำหนดธาตุ ๑๘.ภิกษุเหล่านั้นกราบทูลคุณวิเศษที่ตนบรรลุแด่พระศาสดา
ในบรรดาภิกษุเหล่านั้นมีรูปหนึ่งเกิดความปริวิตกว่ากรรมฐานเหล่านั้นมีข้อแตกต่างกัน แต่นิพพานเป็นอย่างเดียวกัน ภิกษุทั้งหมดบรรลุอรหัตได้อย่างไร จึงทูลถามพระศาสดาพระศาสดาตรัสว่า ดูก่อนภิกษุเธอก็ไม่ต่างกันกับพี่น้อง ๔ คนที่เห็นต้นทองกวาว ภิกษุทั้งหลายกราบทูลอาราธนาว่า ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ขอพระองค์ทรงแสดงเหตุนี้แก่ข้าพระองค์เถิดทรงนำเรื่องอดีตมาตรัสเล่า
- ผัสสายตนะ 6: (1) จักษุ (2) โสตะ (3) ฆานะ (4) ชิวหา (5) กาย (6) มนะ
- ขันธ์ 5 : (1) รูป (2) เวทนา (3) สัญญา (4) สังขาร (5) วิญญาณ
- มหาภูต 4 : (1) ปฐวีธาตุ (2) อาโปธาตุ (3) เตโชธาตุ (4) วาโยธาตุ
- ธาตุ 18 : (1) จักขุธาตุ (2) รูปธาตุ (3) จักขุวิญญาณธาตุ (4) โสตธาตุ (5) สัททธาตุ (6) โสตวิญญาณธาตุ (7) ฆานธาตุ (8) คันธธาตุ (9) ฆานวิญญาณธาตุ (10) ชิวหาธาตุ (11) รสธาตุ (12) ชิวหาวิญญาณธาตุ (13) กายธาตุ (14) โผฏฐัพพธาตุ (15) กายวิญญาณธาตุ (16) มโนธาตุ (17) ธรรมธาตุ (18) มโนวิญญาณธาตุ